60. rocznica „Obrotów rzeczy” Mirona Białoszewskiego
60 lat temu ukończono druk i skierowano do sprzedaży debiutancki zbiór wierszy Mirona Białoszewskiego (1922–1983) Obroty rzeczy. Książka zredagowana przez Artura Sandauera ukazała się nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego, z którym pisarz współpracował do końca życia.
Białoszewski był jednym z bohaterów słynnej „prapremiery pięciu poetów”, która miała miejsce w grudniu 1955 r. na łamach „Życia Literackiego” (nr 51) i która położyła kres socrealizmowi. Każdego z twórców przedstawiał kolega po piórze, niekoniecznie poeta: Zbigniewa Herberta – Jan Błoński, Jerzego Harasymowicza – Mieczysław Jastrun, Bohdana Drozdowskiego – Julian Przyboś, Stanisława Czycza – Ludwik Flaszen, zaś Białoszewskiego właśnie Sandauer, który parę lat później poświęcił mu fundamentalny szkic Poezja rupieci.
O Obrotach rzeczy pisali najlepsi krytycy tamtego czasu: Zbigniew Bieńkowski, Jacek Trznadel, Jan Prokop, Zdzisław Łapiński. Tomik zaliczany jest do najwybitniejszych debiutów literackich drugiej połowy XX wieku. Potem Białoszewski ogłosił tomy poezji m.in. Rachunek zachciankowy (1956), Mylne wzruszenia (1961), Było i było (1965). Stanisław Barańczak uczynił go – obok Tymoteusza Karpowicza, Witolda Wirpszy i Edwarda Balcerzana – jednym z pozytywnych bohaterów swojej debiutanckiej książki krytycznoliterackiej wydanej w 1971 Nieufni i zadufani. Romantyzm i klasycyzm w młodej poezji polskiej lat sześćdziesiątych, w której postawił tezę, że liryka tych autorów współtworzy ożywczy dla polskiej literatury nurt lingwistyczny.
Latem czterdzieści lat temu Białoszewski skończył pisać powieść Chamowo. Ostatni zapis z książki, wydanej dopiero w roku 2010, pochodzi z 27 czerwca 1976. Utwór powstawał w trudnym okresie życia pisarza. W listopadzie 1974 Białoszewski przeszedł pierwszy zawał serca, do marca 1975 leczył się w sanatorium, w czerwcu 1975 przeprowadził się ze Śródmieścia na Saską Kępę, z placu Dąbrowskiego na ulicę Lizbońską i natychmiast zaczął pisać Chamowo. Fragment tego utworu ogłosił w 1980 r. w książce wierszem i prozą Rozkurz. Wcześniej pisarz wydał tak ważne tomy prozy, jak: Pamiętnik z powstania warszawskiego (1970), Donosy rzeczywistości (1973), Szumy, zlepy, ciągi (1976). Od 1987 roku Państwowy Instytut Wydawniczy sukcesywnie publikuje Utwory zebrane Białoszewskiego. Chamowo ukazało się jako tom jedenasty.
W zbiorach Biblioteki Narodowej przechowywane są bruliony w których Białoszewski pisał Chamowo, zeszyty w których prowadził zapisy o charakterze dziennika, juwenilia poetyckie z lat 1943–1946, ponadto korespondencja z Józefem Czapskim, Jerzym Andrzejewskim, Marią Janion, Małgorzatą Baranowską, Bogusławą Latawiec, a także z przyjaciółmi: Ludwikiem Heringiem, Ludmiłą Murawską, Leszkiem Solińskim.