Strażnica

(1 lipca 1861 - 22 maja 1863)

Ogółem wydano 45 numerów „Strażnicy” i było to pierwsze, a zarazem najdłużej ukazujące się czasopismo tajne. Redaktorami „Strażnicy” byli: Agaton Giller, Joachim Szyc, Aleksander Krajeński, zecerem zaś Józef Szamański. Pierwsze numery odbijane były szczotką, czcionki natomiast pochodziły z różnych drukarń. Z czasem na potrzeby pisma zorganizowano małą drukarnię przy ul. Chmielnej.

Druk „Strażnicy” jest jednostronny, format zmienny. W nagłówku nr 3-6 (1861) znajduje się orzeł z krzyżem i palmą męczeńską, w nr 7-10 (1861) tarcza z orłem i pogonią.

„Strażnica” adresowana była do sfer mieszczańskich i rzemieślniczych, czytywana systematycznie w spiskujących dziesiątkach. Była przedsięwzięciem prywatnym, formalnie niezależnym od władzy narodowej. Redagując „Strażnicę” posługiwano się językiem prostym i obrazowym. W pierwszym numerze widoczny jest wyraźny brak jakiejkolwiek korekty.

Pismo nawoływało do zbrojnego starcia z caratem i zachęcało do tworzenia kół konspiracyjnych. Odcinano się w nim od popierania klasowych dążeń chłopów, potępiano agitację skrajnych kół czerwonych, zalecano drogę pośrednią między czerwonymi a obozem umiarkowanych. Od czerwca 1862 r. redaktorzy pisma: A. Giller i J. Szyc weszli w skład Komitetu Centralnego, co sprawiło, że „Strażnica” awansowała do roli półoficjalnego wydawnictwa czerwonych.