Esperanto w Azji: uwikłane w spory ideologiczne
Między wojnami esperanto zdobyło popularność wśród wyższych warstw społeczeństwa Japonii. Naukowcy, lekarze i kupcy entuzjastycznie przyjęli język międzynarodowy. Kiyoō Nakamura (1855–1930), syn samuraja i pionier meteorologii, stał się jednym z jego najgorętszych propagatorów.
Japoński Instytut Esperanto pełnił rolę centrum organizacyjnego ruchu, publikując tłumaczenia klasycznych dzieł literatury japońskiej i koordynując działalność w całym kraju. Ruch ten przyciągnął także organizacje religijne: grupa shintoistyczna Ōmoto czciła Zamenhofa jako kami (bóstwo), a moralistyczne stowarzyszenie filantropijne Kibōsha również wspierało esperanto.
Jednak neutralność esperanto okazała się pozorna. Niektóre grupy powiązane z agencjami rządowymi i sieciami nacjonalistycznymi wykorzystywały ten język jako broń przeciwko ekspansji angielskiego, promując zamiast tego wyższość Japończyków.
Jednocześnie rozwijał się ruch robotniczy, który łączył japońskich robotników z towarzyszami z zagranicy. Około 1930 roku odniósł on niezwykły sukces, przyciągając nawet młodzież burżuazyjną – aż do momentu, kiedy w 1933 roku władze zakazały jego działalności.
W Chinach esperanto miało silną pozycję w największych miastach już od dawna – grupy studenckie na uniwersytetach wydawały czasopisma. Wojna domowa i inwazja japońska radykalnie zmieniły ten krajobraz, kierując większą część ruchu w stronę oporu. Gdy w 1937 roku japońska esperantystka Hasegawa Teru (1912–1947) przybyła do Chin, by włączyć się do walki z inwazją, jej obecność nadała ruchowi nową siłę i cel.
Esperanto in Asia: caught in ideological struggles
Between the two World Wars, Esperanto swept through Japan's upper classes. Scientists, doctors, and merchants embraced the international language. Pioneer meteorologist Kiyoo Nakamura (1855–1930), son of a samurai, became one of its most passionate advocates.
The Japanese Esperanto Institute served as the movement's organizational center, publishing translations of Japanese literary classics and coordinating nationwide activities. Religious organizations also embraced the language: the Shinto group Ōmoto venerated Zamenhof as a kami (deity), while the moralistic philanthropic society Kibosha also promoted Esperanto.
But Esperanto's neutrality proved illusory. Linked to government agencies and nationalist networks, some groups wielded the language as a weapon against English expansion, promoting Japanese superiority instead.
Meanwhile, the proletarian movement flourished, connecting Japanese workers with comrades abroad. Around 1930, it enjoyed remarkable success, even recruiting from bourgeois youth – until authorities banned it in 1933.
In China, Esperanto had long developed a strong presence in major cities, with university student groups publishing journals. The civil war and Japanese invasion dramatically altered this landscape, turning the greater part of the movement toward resistance. When Japanese Esperanto writer Hasegawa Teru (1912–1947) arrived in China in 1937 to join the struggle against the Japanese invasion, her presence gave the movement fresh strength and renewed purpose.