Laboratorium bezgranicznego ideału
W okresie dwudziestolecia międzywojennego wielu esperantystów – działaczy ruchów robotniczych odczuwało potrzebę powstania ponadnarodowej organizacji, wykraczającej poza ograniczenia grup esperantystów powiązanych z różnymi partiami lewicy. Dostrzegano też, że tzw. neutralność polityczna burżuazyjnego ruchu esperanckiego nie może przynieść pokoju, jeśli pomija kwestię nierówności ekonomicznych.
Światowe Stowarzyszenie Nienarodowe (Sennacieca Asocio Tutmonda – SAT) nie powstało w celu promowania konkretnego programu politycznego, lecz jako przestrzeń kulturowa łącząca wszystkie nurty lewicy. Zgodnie ze statutami miało „pomóc swoim członkom w wyrwaniu się spod indoktrynacji środowiska poprzez porównywanie faktów i idei oraz swobodną dyskusję”. Jednak ta różnorodność szybko została wystawiona na próbę – szczególnie przez niektórych radzieckich esperantystów, takich jak Ernest Drezen (1892–1937), chcących podporządkować organizację Międzynarodówce Komunistycznej.
Jako laboratorium transnarodowego stylu życia i nowych relacji społecznych, SAT rozwinęło ambitny program wydawniczy, publikując również materiały przeznaczone dla młodzieży. Poprzez sieci Stowarzyszenia rozpowszechniano raporty o warunkach pracy robotników, a wkrótce także alarmujące wieści z ZSRR. W odpowiedzi założyciel SAT Eugène Lanti (urodzony jako Eugène Adam) opublikował książkę Czy w Związku Radzieckim naprawdę buduje się socjalizm? potępiającą to, co określił mianem „czerwonego faszyzmu”. Książka była w 1936 roku jednym z pierwszych lewicowych tekstów demaskujących rozczarowanie i rosnący autorytaryzm w kraju rewolucji.
A Laboratory for a Borderless Ideal
In the interwar years, many worker-Esperantists felt the need for a transnational organisation that could rise above the narrow frameworks of the Esperanto groups linked to the various parties of the left. They also recognised that the so-called "political neutrality" of the bourgeois Esperanto movement could not bring about world peace while avoiding the issue of economic inequality.
SAT (the World Anational Association) was not created to promote a specific political programme but to serve as a cultural space connecting all currents of the left. According to its statutes, it aimed "to help its members escape the indoctrination of their environment through the comparison of facts and ideas and through free discussion." This pluralism, however, was soon challenged – particularly by some Soviet Esperantists such as Ernest Drezen (1892–1937), who sought to place the organization under the control of the Third International.
As a laboratory for a transnational way of life and for new social relations, SAT developed an ambitious publishing programme, including materials for young readers. Reports on workers’ conditions circulated through its networks – soon joined by alarming news from the Soviet Union. In response, SAT’s founder, Lanti, published Is Socialism Being Built in the Soviet Union?, denouncing what he bluntly called "red fascism." In 1936, the book was among the first left-wing publications to expose the failures and growing authoritarianism of the land of the revolution.