Wiele głosów esperanckiej lewicy
W ramach SAT oraz poza nim ruch robotniczy esperantystów w okresie międzywojennym rozwijał się w wielu kierunkach. Poszukiwaniom międzynarodowego doświadczenia towarzyszyło dążenie do społecznej emancypacji.
Międzynarodowy ruch spółdzielczy miał własne pismo w esperanto, współredagowane z Warszawy przez Marię Orsetti (1880–1957), czołową postać polskiego ruchu spółdzielni kobiecych. Szczególnie aktywni byli anarchiści, a takie broszury jak Społeczeństwo libertariańskie Georges’a Bastiena wzbudzały szerokie zainteresowanie. Wśród organizacji narodowych własną sekcję w esperanto, widoczną podczas demonstracji i wieców, utrzymywała również Polska Partia Socjalistyczna.
Zaangażowany w wartości pacyfistyczne ruch rozpowszechniał tłumaczenia na język esperanto dzieł Berthy von Suttner (1843–1914) oraz Ericha Marii Remarque’a (1898–1970), dzięki czemu antywojenna literatura trafiała do międzynarodowego grona czytelników.
To zaangażowane środowisko sprzyjało także powstawaniu wyrazistej twórczości intelektualnej w esperanto. Znakomitym przykładem jest publikacja Mijają tysiąclecia Hermanna Häfkera (1873–1939), znanego teoretyka filmu, który współtworzył konstytucję efemerycznej Republiki Rad w Bremie. Został on później deportowany przez nazistów i zmarł w obozie koncentracyjnym Mauthausen.
The Many Voices of the Esperanto Left
Within SAT and beyond, the workers’ Esperanto movement of the interwar years developed in many directions. The quest for an international experience went hand in hand with the struggle for social emancipation.
The international co-operative movement had its own Esperanto journal, co-edited from Warsaw by Maria Orsetti (1880–1957), a leading figure in the Polish women’s co-operative movement. Anarchists were particularly active, and pamphlets such as The Libertarian Society by Georges Bastien circulated widely. Among the national organisations, the Polish Socialist Party also maintained its own Esperanto section, prominently visible during demonstrations and rallies.
Committed to pacifist values, the movement spread Esperanto translations of works by Bertha von Suttner (1843–1914) and Erich Maria Remarque (1898–1970), bringing anti-war literature to an international readership.
This politically engaged milieu also fostered a distinctive Esperanto intellectual output. A striking example is Millennia Pass by Hermann Häfker (1873–1939), the noted film theorist who drafted the constitution of the short-lived Bremen Council Republic. He was later deported by the Nazis and died in the concentration camp of Mauthausen.