ISBD
Międzynarodowy Znormalizowany Opis Bibliograficzny – International Standard Bibliographic Description (ISBD) jest podstawowym standardem powszechnej rejestracji bibliograficznej, pozwalającym tworzyć dane bibliograficzne dla wszystkich typów publikacji, zapisane w formie akceptowanej przez społeczność międzynarodową. Głównym celem ISBD jest zapewnienie spójności udostępnianych informacji bibliograficznych.
Kluczowe cechy ISBD to: standaryzacja budowy opisu bibliograficznego, podział opisu na tzw. strefy opisu grupujące określone elementy opisu, ustalony porządek elementów opisu oraz wprowadzenie znaków umownych oddzielających poszczególne elementy opisu. Standard ISBD został uznany w 2000 roku za najbardziej udane przedsięwzięcie IFLA w promowaniu standaryzacji katalogowania.
Prace nad zasadami ISBD zostały podjęte przez IFLA w 1969 roku w związku z programem powszechnej rejestracji bibliograficznej, którego celem było przygotowanie bieżących bibliografii narodowych do pełnienia funkcji światowego systemu informacji o piśmiennictwie. Ujednolicone opisy bibliograficzne miały umożliwić współpracę w zakresie prac bibliograficznych i ułatwić wymianę informacji bibliograficznych w skali międzynarodowej.
Pierwszym z ISBD były opublikowane w 1971 roku zasady opisu publikacji zwartych – International Standard Bibliographic Description for Monographic Publications – ISBD(M). W wyniku kilkuletnich doświadczeń międzynarodowych w 1974 roku ogłoszono poprawiony tekst ISBD(M) określony jako pierwsze wydanie znormalizowane (first standard edition). W tym samym roku ukazały się zasady opisu publikacji ciągłych. Sukcesywnie, w kolejnych latach powstały zasady opisu dla wszystkich typów publikacji, a także ogólne zasady opisu bibliograficznego. Wszystkie standardy były okresowo nowelizowane.
W zamierzeniu IFLA poszczególne ISBD nie miały być przepisami katalogowania, miały być zbiorem szczegółowych zasad, według których w każdym kraju sporządza się takie przepisy. Zgodnie z tym zasady ISBD stały się podstawą norm i krajowych przepisów opisu bibliograficznego, m.in. dla obszaru niemieckiego (Regeln für die Alphabetische Katalogisierung – RAK), Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii (Anglo-American Cataloguing Rules, 2nd Edition Revised – AACR2), Francji, Związku Radzieckiego. Szybko wprowadzono je także w bieżących bibliografiach narodowych różnych krajów.
W Polsce zasady ISBD najpierw zaczęto stosować w bieżącej bibliografii narodowej – w opisach książek rejestrowanych w Przewodniku Bibliograficznym (od 1976 roku) i w opisach czasopism rejestrowanych w Bibliografii Czasopism i Wydawnictw Zbiorowych (od 1978 roku). W 1982 roku zaczęły ukazały się oparte na odpowiednich ISBD kolejne arkusze polskiej normy PN-N-01152 Opis bibliograficzny określające zasady opisu poszczególnych typów publikacji.
W 2003 roku IFLA przyspieszyła prowadzone od wielu lat prace nad harmonizacją i integracją zasad opisu różnych typów publikacji. Przystąpiono do pełnego przeglądu ISBD, dążąc jednocześnie do zapewnienie zgodności między postanowieniami ISBD a wymaganiami FRBR (zalecenia dotyczące podstawowego poziomu funkcjonalności i podstawowych wymagań dla danych w rekordach bibliograficznych tworzonych przez krajowe agencje bibliograficzne). Opracowano także mapowanie elementów ISBD do relacji i atrybutów jednostek w modelu FRBR.
W 2007 roku opublikowano wstępne wydanie skonsolidowane (preliminary consolidated edition) zasad ISBD, łączące siedem wyspecjalizowanych ISBD w jeden. Końcową wersję wydania skonsolidowanego (consolidated edition) ISBD ogłoszono w 2011 roku. Dokument ten jest podstawą przepisów katalogowania opracowanych przez Bibliotekę Narodową dla wszystkich typów publikacji oraz stosowanych przez Bibliotekę Narodową w bieżącej praktyce katalogowania (zob. serwis „Przepisy katalogowania BN”).