Nagroda Literacka im. Marka Nowakowskiego 2019
Kapituła Nagrody Literackiej imienia Marka Nowakowskiego postanowiła uhonorować w roku 2019 Rafała Wojasińskiego, autora zbioru opowiadań Olanda.
– Za maestrię w opanowaniu rozmaitych odmian nowelistyki, świetne operowanie językiem, a wreszcie konsekwencję, z jaką od wielu już lat portretuje współczesnych biednych ludzi, skrzywdzonych i poniżonych, czyniąc to w sposób subtelny i pogłębiony – brzmi uzasadnienie werdyktu jury w składzie: Maciej Urbanowski (przewodniczący), Włodzimierz Bolecki, Wojciech Chmielewski, Janusz Drzewucki, Irena Makarewicz, Krzysztof Masłoń i Mateusz Matyszkowicz.
Nagroda wręczona została podczas uroczystości, która odbyła się w środę 3 kwietnia w Pałacu Rzeczypospolitej. W liście skierowanym do jej organizatorów i uczestników Prezydent RP Andrzej Duda napisał: – Świadectwem żywotności prozy Marka Nowakowskiego jest również to, że nie tylko nie brakuje, lecz wraz z upływem czasu przybywa w literaturze polskiej pisarzy, dla których jego twórczość jest inspiracją. Rozwijając podobne techniki narracji, przenoszą w kolejne epoki ten zawsze aktualny sposób przedstawiania bohaterów i zdarzeń, którego wzorzec stworzył patron Nagrody. Kontynuatorami „linii Nowakowskiego” są właśnie autorzy honorowani tym laurem. Podczas uroczystości odczytane zostały również listy od Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego oraz od Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Marka Kuchcińskiego.
Laureat, dziękując za przyznaną nagrodę, powiedział: – Lista osób, którym należy się moja wdzięczność, jest bardzo długa, od najbliższych po wielu, wielu ludzi, których spotkałem. Część z nich jest dziś tutaj. Tak Jak Marek Nowakowski. Jego obecność jest tu szczególnie mocna. Bez tej obecności wielu nie miałoby potrzeby niezależności wewnętrznej i wolności, w której istnienie tak trudno uwierzyć, tak jak i trudno uwierzyć w to, że jest możliwa i że ma sens płacenie za nią.
Rafał Wojasiński to prozaik, dramatopisarz, szef działu prozy w kwartalniku literackim „Wyspa”. Autor wielokrotnie nagradzanych utworów prozatorskich, między innymi: Złodzieja ryb, Starej i Olandy, a także licznych słuchowisk dla Teatru Polskiego Radia. Nowela filozoficzna Stara została zrealizowana w Teatrze Polskiego Radia w adaptacji Waldemara Modestowicza oraz przetłumaczona na francuski, angielski, bułgarski i hiszpański. Laureat z zawodu jest nauczycielem pracującym w placówce wychowania pozaszkolnego. Wykłada literaturę na Uniwersytetach Trzeciego Wieku.
– Sam Marek Nowakowski patronował debiutanckiej książce naszego laureata, Złodziejowi ryb, wydanej 15 lat temu – powiedział Maciej Urbanowski, przewodniczący jury, w laudacji wygłoszonej podczas uroczystości wręczenia Nagrody. – W często potem przywoływanym wstępie do tego tomu Nowakowski określał Wojasińskiego mianem „dzikiego pisarza” i chwalił go między innymi za drapieżność, za to, że „wyszarpuje z materii życia parujące ochłapy”, łączy „podpatrzone z życia z wyobraźnią”, ma nieomylny słuch, a „chropawe, często grubo ciosane elementy, słowa, zdania, opisy, dialogi, tworzą zwartą, dramatyczna kompozycję [jego] opowiadań”. Nowakowski dostrzegał także, że pisarstwo Wojasińskiego nie jest tylko opisem „pełzactwa przyziemnego z całym inwentarzem przyziemnych ludzkich działań”, ale jest w nim również metafizyka, „niespodziewanie bowiem realność przechodzi tu w sferę wyższą”, a bohaterowie „po swojemu wadzą się z Bogiem”.
Słowa te, zdaniem przewodniczącego jury, dowodzą nie tylko uznania naszego Patrona dla Rafała Wojasińskiego, uznania, którego by nie było chyba bez poczucia pewnego pokrewieństwa z własną twórczością, ale są one bardzo celną charakterystyką także późniejszej twórczości autora Złodzieja ryb, w tym wyróżnionej dzisiaj Olandy.
Każdy laureat nagrody, której mottem są słowa „nie jesteśmy znikąd”, otrzymuje statuetkę, przedstawiającą postać Marka Nowakowskiego osadzoną w kostce miejskiego bruku, projektu profesora Macieja Aleksandrowicza.
Oprócz statuetki i listu gratulacyjnego do Rafała Wojasińskiego trafiła również nagroda pieniężna, ufundowana przez Bibliotekę Narodową ze środków przekazanych przez Mecenasa Nagrody – International Paper, jednego z największych światowych producentów papieru.