Tradycje polskiej Biblioteki Narodowej sięgają początków wieku osiemnastego i wiążą się z postaciami i dziełem Andrzeja Stanisława i Józefa Andrzeja Załuskich, twórców pierwszej w Polsce dużej biblioteki publicznej i zarazem narodowej, która pod nazwą Biblioteka Rzeczypospolitej Załuskich Zwana przeszła po śmierci fundatorów pod opiekę państwa. Tragiczne losy jej księgozbioru - od wywiezienia całej biblioteki do Petersburga, po klęsce insurekcji kościuszkowskiej i utracie niepodległości, aż do unicestwienia najcenniejszej części odzyskanych zbiorów w październiku 1944 roku - stały się jednym z symboli strat kultury polskiej, na zawsze związanym z ideą Biblioteki Narodowej.
Obecna od dwóch stuleci w myślach i działalności kolejnych pokoleń Polaków wizja narodowej książnicy urzeczywistniła się dopiero w wolnej Polsce, kiedy Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego z dnia 24 lutego 1928 roku ustanowiona została w Warszawie Biblioteka Narodowa. Kolejne akty prawne, które regulowały działalność bibliotek w przedwojennej i powojennej Polsce, w tym ustawa o bibliotekach z 27 czerwca 1997 roku, określiły miejsce narodowej książnicy w systemie bibliotecznym kraju.