Zbiory ikonograficzne - Biblioteka Narodowa

EN

Zbiory ikonograficzne

Grafika

Zbiory grafiki (ponad 69 300 jednostek) stanowią obiekty pochodzące z kolekcji historycznych, a także z zakupów dokonywanych w ciągu wielu lat (ze szczególnym naciskiem na dzieła polskie) oraz pozyskane dzięki ofiarności wielu darczyńców. Z innych większych zespołów grafiki przechowywanych w zbiorach ikonograficznych warto wymienić spuściznę po Stanisławie Ostoi Chrostowskim, Konstantym Marii Sopoćce, Wiktorze Zbigniewie Langnerze, Józefie Gielniaku oraz zbiór prac Stefana Mrożewskiego.

Rysunki

Zbiory rysunku (ponad 22 000 jednostek) stanowią obiekty pochodzące z kolekcji historycznych, a także z zakupów dokonywanych w ciągu wielu lat (ze szczególnym uwzględnieniem dzieł polskich) oraz pozyskane dzięki ofiarności wielu darczyńców. Największy i najcenniejszy zespół to kolekcja wilanowska. Ponad 2000 rysunków artystów polskich i obcych stanowi wspaniałe świadectwo kolekcjonerstwa XVIII-XIX wieku. Odnajdziemy w tym zbiorze m.in. prace Zygmunta Vogla, Jana Piotra Norblina, Aleksandra Orłowskiego, Piotra Aignera, Szymona Bogumiła Zuga. Zachowany fragment kolekcji Biblioteki Ordynacji Krasińskich to około 100 rysunków, m.in. Zygmunta Vogla, Aleksandra Orłowskiego, Franciszka i Piotra Smuglewiczów, Wincentego Smokowskiego, Januarego Suchodolskiego. Kolekcja Czetwertyńskich została zapoczątkowana przez Florentyna Boguszewskiego. Zachowany zespół to około 100 rysunków, wśród których przeważają widoki. Zbiory Schaffgotschów zawierają około 800 rysunków – prac przeważnie artystów niemieckich, włoskich i francuskich. Z innych większych zespołów zbiorów ikonograficznych warto wymienić spuściznę po Zenonie Przesmyckim, w skład której wchodzi największy w Polsce zbiór rysunków (ponad 350),
akwarel, rycin, szkicowników i fotografii Cypriana Norwida.

Exlibrisy

Zbiór ekslibrisów znajdujący się w Bibliotece Narodowej jest jednym z największych w kraju (obecnie ponad 48 000 jednostek). Tworzą go m.in. kolekcje Edwarda Chwalewika, Piotra S. Koczorowskiego, Franciszka Sedlaczka. Najliczebniejsza jest kolekcja Stefana Kotarskiego złożona ze znaków własnościowych bibliotek polskich i obcych oraz z materiałów dotyczących kolekcjonerstwa ekslibrisu.

Fotografie

Fotografie (ponad 123 000 jednostek i ponad 1500 zespołów) gromadzone w Bibliotece Narodowej mają dużą wartość dokumentalną i historyczną. Jest to niewyczerpane wręcz źródło podobizn sławnych osób, ważnych wydarzeń, ciekawych miejsc, świadectwo dawnych i najnowszych obyczajów. W skład zbioru wchodzą fotografie najstarsze (dagerotypy, ambrotypy, ferrotypy, talbotypy), jak również współczesne fotografie artystyczne. Jednym z liczebniejszych zespołów fotografii jest spuścizna po znakomitym fotografiku Benedykcie Jerzym Dorysie (ponad 7000 pozycji). W zbiorach odnajdziemy także prace Jana Bułhaka, Edwarda Hartwiga, Jana Mieczkowskiego czy Bolesławy i Edmunda Zdanowskich. Duży i wyodrębniony zespół stanowią fotografie teatralne, dokumentujące dzieje polskiego teatru od XIX wieku do czasów najnowszych, w skład którego weszły m.in. fotografie pochodzące ze spuścizny po Arnoldzie Szyfmanie. Niezwykle cenną ze względów ikonograficznych jest kolekcja fotografii – głównie miejscowości kresowych – ze zbioru Mieczysława Orłowicza, obejmująca ponad 1300 pozycji.

Varia

W skład zbioru variów wchodzą m.in. matryce graficzne (np. duży zespół klocków drzeworytniczych Stanisława Ostoi Chrostowskiego, Wiktora Zbigniewa Langnera i Mieczysława Jurgielewicza oraz płyty miedziorytnicze portretów Radziwiłłów autorstwa Hirsza Leybowicza), monety, medale, odznaczenia, broń biała, tkaniny.

Wydawnictwa albumowe i teki z grafiką, ekslibrisami, fotografiami i reprodukcjami stanowią oddzielny, liczący ponad 7000 jednostek, zespół dzieł sztuki. W albumach starodrucznych (wydanych do 1801 roku) przeważają pozycje dotyczące architektury, sztuki starożytnej, monografie poszczególnych twórców, wzorniki, zielniki, dzieła o treściach religijnych. Wśród autorów odnajdziemy m.in.: Giovanniego Battistę Piranesiego, Salvadora Rosę, Davida Teniersa młodszego, Giacomo Vignolę, Josepha i Johanna Klauberów, Charlesa Le Bruna, Pierre`a Le Pautre`a. Bardzo ciekawy jest wydany w 1758 roku w Nieświeżu przez Marcina Wobego zbiór rytowanych przez Hirsza Leybowicza portretów rodziny Radziwiłłów Icones familiae ducalis Radivilianae. Wśród wydawnictw dziewiętnastowiecznych znajduje się m.in. Description de l`Egypte ou recueil des observations et des recherches qui ont été faites en Egypte pendant l`expédition de l`Armée française, złożone z ponad dwustu zeszytów w 9 woluminach dzieło będące wynikiem ekspedycji naukowej zorganizowanej po podbiciu Egiptu przez Napoleona I.

Wśród dzieł XX wiecznych warto wymienić m.in. Tekę Melpomeny (wydany w 1904 roku zbiór litograficznych karykatur aktorów stworzonych przez bywalców Jamy Michalikowej, m.in. Karola Frycza, Kazimierza Sichulskiego, Wojciecha Wojtkiewicza), teki graficzne Leona Wyczółkowskiego, Anieli Wolskiej-Pawlikowskiej, Władysława Skoczylasa, Tadeusza Cieślewskiego syna, Stefana Mrożewskiego.

Wydawnictwa eksperymentalne

Współczesne wydawnictwa eksperymentalne to nieduża grupa unikatowych obiektów. Są to książki artystyczne wydawane często w jednym egzemplarzu, wykonywane ręcznie, z nietypowych materiałów (tkanina, drewno, kamień, różne gatunki ręcznie czerpanego papieru, koraliki, wstążki, pióra, fragmenty roślin), w nietypowych kształtach (zwój, leporello) i nietypowych technikach (tłoczenie, kolaż). W zbiorze tym odnajdziemy m.in. unikatowe tomiki poezji Marii Jasnorzewskiej-Pawlikowskiej wykonane przez Martę Konieczny, bibliofilskie wydanie Traktatu o manekinach Bruno Schulza i poezji Czesława Miłosza wykonane przez Janusza Tryznę, rękopiśmienną książkę Andrzeja Bartczaka Litterae scriptae manu: czytając Norwida, książkę-obiekt Marii Diduch Pejzaże, Zbigniewa Makowskiego Emergentem fluctibus, Radosława Nowakowskiego Nieopisanie świata czy Tajną kronikę Sabiny: pierwsza wyspa.

Na koniec 2020 roku zbiory ikonograficzne BN liczyły 396 852 jednostki, w tym 22 248 dubletów.

Gromadzeniem, opracowaniem, przechowywaniem i udostępnianiem zbiorów ikonograficznych w Bibliotece Narodowej zajmuje się Zakład Zbiorów Ikonograficznych.