Anne Carson odebrała Międzynarodową Nagrodę Literacką im. Zbigniewa Herberta
11 czerwca 2025 roku w Pałacu Rzeczypospolitej odbyła się uroczystość wręczenia Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta. Laureatką tegorocznej edycji została Anne Carson – wybitna poetka, eseistka i filolożka klasyczna, jedna z najoryginalniejszych postaci współczesnej literatury.
Nagroda, przyznawana przez Fundację im. Zbigniewa Herberta od 2013 roku, wyróżnia najwybitniejszych autorów, których twórczość podejmuje temat wartości bliskich dziełu Zbigniewa Herberta – takich jak wolność, godność jednostki, niezależność myślenia, a także szacunek dla dziedzictwa kulturowego. Jest jedyną nagrodą literacką o światowym zasięgu przyznawaną w Polsce. Laureat otrzymuje statuetkę oraz czek na 50 tysięcy dolarów. Laureatów wyłania międzynarodowe jury, w skład którego wchodzą wybitni twórcy i znawcy literatury: Krystyna Dąbrowska, Edward Hirsch (USA), Michael Krüger (Niemcy), Mercedes Monmany (Hiszpania) oraz Aleš Šteger (Słowenia).
Anne Carson, urodzona w 1950 roku w Toronto, studiowała filologię klasyczną, którą następnie przez wiele lat wykładała. Jej twórczość, pozostając w nieustannym dialogu z tradycją, jest jednocześnie zanurzona we współczesności – w jej języku, obrazach i problemach. Poetka z niezwykłą bezpośredniością opowiada o naturze miłości i pożądania, bólu i utraty, przemijania i śmierci. Dialog z literaturą od jej początków, od Homera i Safony, w naturalny sposób koresponduje z pisarstwem Zbigniewa Herberta, który także poszukiwał duchowej więzi z dziedzictwem antyku i stawiał pytania o miejsce jednostki w historii. Z bogatego dorobku poetki po polsku ukazały się Autobiografia czerwonego, Piękno męża, Słodko-gorzki eros i Dekreacja. Na przekład wciąż czeka niezwykły utwór Nox – poemat, zbiór fragmentów, notatek, przekładów, dzieło sztuki wizualnej, a przede wszystkim elegia dla zmarłego brata.
Anne Carson powiedziała podczas uroczystości:
Lubię myślenie. Wydaje mi się, że to jedna z najbardziej zachwycających rzeczy, jakie robimy jako ludzie. A jeśli pragniemy zapisać, ująć lub uchwycić tę ekscytację, którą przynosi myślenie, najlepszym narzędziem jest wiersz. Dlatego szczególnie pociągają mnie wiersze Zbigniewa Herberta, które przemawiają głosem pana Cogito i podejmują temat myślenia.
W laudacji wygłoszonej na cześć laureatki członkini jury, poetka i tłumaczka Krystyna Dąbrowska podkreśliła:
Anne Carson nazywa swoje długie wiersze „powieściami” lub „esejami” i rzeczywiście włącza do lirycznej dykcji elementy eseju, prozy poetyckiej, dramatu i przekładu. […] Przekraczając granice gatunków i igrając z naszymi oczekiwaniami, Carson nie opuszcza terytorium poezji — przeciwnie, poszerza jego granice, a nawet sprawia, że wydaje się ono nieograniczone. Jest poetką olśniewającej wyobraźni, dającą mi jako czytelniczce poczucie całkowitej wolności i odkrywania nowych światów.
Podczas gali zabrzmiały wiersze laureatki oraz wybrane przez nią wiersze Zbigniewa Herberta w interpretacji Magdaleny Czerwińskiej i Mai Ostaszewskiej w subtelnej oprawie muzycznej klarnecisty Pawła Szamburskiego. Wieczór zakończył spektakl audiowizualny autorstwa Mariusza Wilczyńskiego i Marcela Markowskiego.
Partnerami strategicznymi Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta 2025 są Fundacja PZU oraz Liebrecht & wooD Poland. Patronem medialnym wydarzenia jest Polskie Radio.
