„Zaginiony, odnaleziony, ukryty” – filmowy obraz dziejów ormiańskiego Ewangeliarza ze Skewry
W czwartek 3 lipca w Pałacu Rzeczypospolitej odbył się przedpremierowy pokaz filmu dokumentalnego Zaginiony, odnaleziony, ukryty w reżyserii Vahrama Mkhitaryana, wyprodukowanego przez Fundację Mlecznego Brata. Film poświęcony jest XII-wiecznemu Ewangeliarzowi ze Skewry.
Widzowie mogli prześledzić zawiłe losy rękopisu – od powstania w średniowiecznym Ormiańskim Królestwie Cylicji, przez jego okres lwowski, tajemnicze zniknięcie w powojennej zawierusze, aż po czasy współczesne, kiedy Ewangeliarz w niezwykłych okolicznościach został odnaleziony i trafił do zbiorów Biblioteki Narodowej – dzięki czemu dziś możemy podziwiać go na wystawie stałej w Pałacu Rzeczypospolitej.
Dyrektor Biblioteki Narodowej dr Tomasz Makowski witając gości, podkreślił niezwykłą rolę ormiańskiej księgi w kształtowaniu europejskiego dziedzictwa kulturowego oraz we współtworzeniu wielonarodowej historii Rzeczypospolitej, w której przez wieki w zgodzie i tolerancji współistniały różne narody – w tym Ormianie.
Współproducentka filmu oraz prowadząca wieczór Aleksandra Majdzińska podziękowała instytucjom, które wsparły powstanie filmu: Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Administracji, Cinema Foundation of Armenia, Centrum Mieroszewskiego, Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a także Bibliotece Narodowej oraz ASP w Gdańsku.
Wśród gości przybyłych na pokaz filmu znaleźli się m.in.: przedstawicielka Ambasady Republiki Armenii w Polsce Meri Cherkezyan, konsul honorowy Republiki Armenii Hraczaja Bojadzjan oraz Diana Hovakimian – komisarz ds. diaspory ormiańskiej w Polsce. Obecni byli również bohaterowie filmu: prof. Günter Prinzing z Uniwersytetu Gutenberga w Moguncji, prof. Andrea Schmidt z Katolickiego Uniwersytetu w Lowanium, prof. Krzysztof Stopka z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie oraz Tadeusz Serocki z Pelplina.
Profesor Krzysztof Stopka, konsultant historyczny filmu, w kilku zdaniach nakreślił tło historyczne powstawania Ewangeliarza, zwracając szczególną uwagę na obecność kolofonów w rękopisie – cennych zapisów na końcu książki, które pozwalają prześledzić dzieje Ewangeliarza. Podkreślił również znaczenie wątku krymskiego, gdyż to właśnie z Krymu rękopis trafił do Polski. Z żalem zaznaczył, że ze względu na obecną sytuację polityczną i trwającą wojnę w Ukrainie nie udało się tego wątku w pełni ukazać w filmie.
Z kolei reżyser Vahram Mkhitaryan podkreślił, że dla niego film jest swoistym manifestem – wyrazem przynależności kultury ormiańskiej do europejskiego dziedzictwa i wspólnoty. Dziękując wszystkim bohaterom, którzy towarzyszyli mu w filmowej podróży, wyraził wdzięczność za możliwość opowiedzenia tej historii i zaprosił publiczność do jej wspólnego obejrzenia.
Projekcja zakończyła się długimi owacjami i bardzo wyczekiwanym, bezpośrednim spotkaniem z najważniejszym „bohaterem” filmu – Ewangeliarzem ze Skewry. W towarzystwie twórców filmu, jego bohaterów oraz zgromadzonej publiczności dyrektor Tomasz Makowski zaprezentował Ewangeliarz w kontekście ekspozycji najstarszych rękopisów spoza ziem polskich.
