Laureaci Nagrody im. Jerzego Giedroycia 2025: Serhij Żadan i prof. Krzysztof Pomian
W Pałacu Rzeczypospolitej w Warszawie odbyła się gala jubileuszowej, XXV edycji Nagrody im. Jerzego Giedroycia. W uroczystości wzięła udział Marta Cienkowska minister kultury I dziedzictwa narodowego, Wojciech Kolarski minister w Kancelarii Prezydenta RP, były premier Jan Krzysztof Bielecki, Grzegorz Schetyna przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych Senatu RP, Øystein Bø ambasador Norwegii, Wasyl Bodnar ambasador Ukrainy, Miguel Berger ambasador Niemiec i Tomasz Makowski dyrektor Biblioteki Narodowej.
Wydarzenie otworzył Michał Szułdrzyński, redaktor naczelny „Rzeczpospolitej” oraz przewodniczący Kapituły Nagrody, podkreślając szczególny charakter tegorocznej edycji, przypadającej w 25. rocznicę śmierci Jerzego Giedroycia oraz 25-lecie samej nagrody: Wierni pozostajemy jego wizji do dziś. Dlatego w roku jubileuszu kapituła podjęła dwie wyjątkowe decyzje.
Kapituła zdecydowała o przyznaniu nagrody za 2025 rok Serhijowi Żadanowi oraz o uhonorowaniu prof. Krzysztofa Pomiana specjalnym wyróżnieniem jubileuszowym.
Kapituła nagrodziła Serhija Żadana za budowanie mostów między kulturą ukraińską i polską, pokazywanie, jak one łączą oba nasze narody, a także za osobistą odwagę – wstąpienie do służby wojskowej i czynny udział w obronie Ukrainy.
Serhij Żadan należy do najważniejszych współczesnych twórców ukraińskich: jest poetą, prozaikiem, eseistą, dramaturgiem, tłumaczem literatury oraz muzykiem. Od pierwszych dni wojny angażuje się w pomoc humanitarną, organizując wsparcie dla mieszkańców Charkowa i regionu.
Laudację wygłosił Grzegorz Gauden, podkreślając wielowymiarowość jego twórczości: Próba nawet krótkiego przedstawienia jego dorobku wypełniłaby cały czas przeznaczony na laudację. W każdym gatunku, po który sięga, jest twórcą wybitnym. Dodał także, odwołując się do losów Żadana i jego pokolenia: Moskwa przegrała walkę o duszę Ukrainy właśnie dzięki nowemu pokoleniu wspaniałych pisarzy i poetów. Serhij Żadan jest jednym z nich.
Specjalną Nagrodę im. Jerzego Giedroycia otrzymał prof. Krzysztof Pomian za kultywowanie tradycji polskiej humanistyki, głęboką refleksję nad europejską kulturą i pamięcią, a także nad kształtowaniem się narodowej i europejskiej tożsamości. Nagrodę w imieniu profesora odebrał Marek Beylin.
Prof. Pomian – wybitny historyk, filozof i znawca dziejów kultury europejskiej – to autor wielu znaczących publikacji, w tym trzytomowego dzieła Muzeum. Historia światowa. Jest także współtwórcą Europejskiego Centrum Solidarności oraz Musée de l’Europe w Brukseli.
Laudację wygłosił Czesław Bielecki, przypominając fundamentalną dla Giedroycia rolę kultury w budowaniu wspólnoty: Jerzy Giedroyc wierzył, że myśl i kultura mogą wyprzedzać politykę. Prof. Pomian od sześciu dekad udowadnia, że ta wiara była uzasadniona. Podkreślił również trwały wpływ dorobku profesora na europejską humanistykę: Jego prace tworzą mapę intelektualną, bez której nie sposób dziś rozumieć fenomenu kultury europejskiej.
W skład Kapituły Nagrody im. Jerzego Giedroycia wchodzą:
Anna Bernhardt, Bogumiła Berdychowska, Zygmunt Berdychowski, Czesław Bielecki, ks. Adam Boniecki, Andżelika Borys, Igor Cependa, Andrej Chadanowycz, Bogusław Chrabota, Krzysztof Czyżewski, Grzegorz Gauden, Zbigniew Gluza, Adolf Juzwenko, Mykoła Kniażycki, Paweł Kowal, Marek Kutarba (sekretarz Kapituły), Irena Lasota, Jacek Majchrowski, Tomasz Makowski, Jan Malicki, Myrosław Marynowycz, Andrzej Nowak, Krzysztof Piesiewicz, Tomasz Pietrasiewicz, Andrzej Poczobut, Agnieszka Romaszewska-Guzy, Radosław Sikorski, Timothy Snyder, Stanisław Stępień, Andrzej Sulima Kamiński, Michał Szułdrzyński (przewodniczący Kapituły), Leon Tarasewicz, Tomas Venclova, Ołena i Wołodymyr Zełenscy oraz Mateusz „Exen” Wodziński.
Nagroda im. Jerzego Giedroycia honoruje twórców i intelektualistów, którzy swoją działalnością przyczyniają się do budowania dialogu między narodami Europy Środkowo-Wschodniej, wzmocnienia refleksji nad historią i pamięcią zbiorową oraz rozwijania kultury jako fundamentu wspólnoty.
Organizatorami Nagrody im. Jerzego Giedroycia są dziennik „Rzeczpospolita” oraz portal rp.pl. Strategicznym partnerem wydarzenia jest PGE Energetyka Kolejowa. Partnerami wspierającymi są Biblioteka Narodowa w Warszawie oraz Forum Ekonomiczne. Partnerami nagrody są Instytut Literacki w Paryżu, Ośrodek KARTA oraz Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego. Partnerami medialnymi są „Życie Regionów” oraz „Historia Uważam Rze”.