Wernisaż wystawy VOJAĜO. Rowerem do Azji z esperanto (1928–1932)
Rowerowa wyprawa przez dwa kontynenty, tysiące odnalezionych po latach dokumentów i historia esperanto, która rozpoczęła się w Warszawie. W czytelniach Biblioteki Narodowej otworzono uroczyście wystawę VOJAĜO. Rowerem do Azji z esperanto (1928–1932), poświęconą niezwykłej podróży młodego esperantysty Luciena Péraire’a.
Zgromadzonych gości powitał dyrektor Biblioteki Narodowej, dr Tomasz Makowski. Przypomniał, że dzięki porozumieniu zawartemu pomiędzy Biblioteką Narodową a Światowym Związkiem Esperantystów (Universala Esperanto-Asocio) do Warszawy z Rotterdamu trafiło blisko siedem i pół tony unikatowych materiałów pochodzących z biblioteki i archiwum UEA. Podkreślił wagę tego wydarzenia, zwracając uwagę na jego znaczenie zarówno dla Biblioteki Narodowej, jak i dla ochrony światowego dziedzictwa kulturowego. Zaznaczył również, że fakt ulokowania tych zbiorów właśnie w Warszawie ma szczególną wymowę, ponieważ dziedzictwo esperanto to istotny element dziedzictwa kulturowego Polski. Na zakończenie symbolicznie określił Bibliotekę Narodową mianem Centrum Studiów Esperanckich.
Następnie głos zabrał kurator wystawy, Pascal Dubourg Glatigny. Zwrócił uwagę na szczególny charakter dziedzictwa esperanto – jako dziedzictwa ponadnarodowego, a przez to narażonego na rozproszenie i zanik. Wystawa VOJAĜO ukazuje dwa kluczowe sposoby jego ochrony. Pierwszym z nich jest szeroko zakrojona digitalizacja, drugim – profesjonalne zabezpieczenie zbiorów, możliwe dzięki przeniesieniu kolekcji z Rotterdamu do Warszawy.
Jak zauważył kurator, bohater wystawy i jego podróż dowodzą, iż esperanto – mające wówczas około pięćdziesięciu lat – funkcjonowało jako realne narzędzie komunikacji, a nie jedynie jako idea czy projekt. Wyjątkowość tej podróży polega również na tym, że choć podróże esperanckie podejmowały dziesiątki tysięcy osób, ich ślady nie zachowały się w tak bogatej formie jak dokumentacja wyprawy Luciena Péraire’a. Prezentowane na wystawie obiekty stanowią pod tym względem zbiór wyjątkowy – na samej wystawie pokazano jednak tylko niewielką część całej kolekcji, która obejmuje ponad 8 000 obiektów i jest dostępna w całości na stronie peraire.huma-num.fr, z okazji otwarcia wystawy przetłumaczonej również na język polski.
Gabriela Skonieczna, związana z Biblioteką Narodową współkuratorka wystawy, opowiedziała o poszczególnych częściach, na które podzielona jest ekspozycja. Zaprosiła do zgłębienia opowieści o podróży Luciena, ale także historii działaczy, pisarzy i tłumaczy – zarówno tych znanych, jak i tych, o których niewiele się pamięta: Dziś wykorzystujemy kolekcję Luciena Péraire’a oraz kolekcję Hectora Hodlera, która jest obecnie częścią zbiorów Biblioteki Narodowej, jako swoistą maszynę czasu – pozwalającą podróżować w czasie i przestrzeni przez kraje, z których część już nie istnieje. Chciałbym zaprosić Państwa do tej podróży: do zobaczenia tego świata z bliska, razem z Lucienem, ale także z perspektywy całego ruchu esperanckiego.
Wypożyczenie obiektów z kolekcji Luciena Péraire’a na potrzeby wystawy było możliwe dzięki życzliwej współpracy z Esperanto-France, wsparciu naukowemu CNRS oraz finansowaniu zapewnionemu przez Region Île-de-France (DIM-Pamir). W uroczystości otwarcia wzięli udział m.in. Zdravka Boytcheva, członkini Zarządu Światowego Związku Esperantystów ds. kultury oraz Victor Simmonet z Esperanto-France.
Wystawę VOJAĜO. Rowerem do Azji z esperanto (1928–1932) będzie można oglądać do końca marca. Wstęp wolny.
VOJAĜO. Rowerem do Azji z esperanto (1928–1932)
9 grudnia 2025 – 31 marca 2026
Biblioteka Narodowa w Warszawie
al. Niepodległości 213
Kuratorzy: Pascal Dubourg Glatigny, Gabriela Skonieczna
Współpraca merytoryczna: Sophie David, Régis Fournier, Agnieszka Mozer, Nicolas Raymond
Oprawa graficzna: Goodnews | Waldemar Koralewski, Paulina Wojdyna, Justyna Radziej
