Archiwum polskiego armatora Wincentego Bartosiaka darem dla Biblioteki Narodowej - Aktualności - Biblioteka Narodowa

Biografia to niezwykła. Rozpięta między datami odległymi od siebie, pomiędzy którymi miały miejsce nie jedna, a kilka epok i dwie wojny światowe – 1901–1985. Rozpięta także geograficznie – między miejscami odległymi od siebie, należącymi do zupełnie innych światów: Repki k. Sokołowa Podlaskiego – Gdynia – Londyn – Buenos Aires.

Wincenty Bartosiak, pochodzący z chłopskiej wielodzietnej rodziny, ukończył rosyjską szkołę elementarną, polskie gimnazjum, zaś w niepodległej już Polsce – Szkołę Morską w Tczewie i Wyższą Szkołę Handlową w Warszawie. Lata międzywojenne to czas aktywności zawodowej Bartosiaka, początek jego kariery armatora, zbiegające się z okresem tworzenia podwalin pod polski handel morski, budowy Gdyni, pokazowego polskiego portu morskiego. Bartosiak był współzałożycielem i współwłaścicielem spółek: „Hamoryb” – Centrala Handlowa Morskich Ryb, Bałtyckiej Spółki Okrętowej i „Ławicy”. W tym czasie kupuje statki „Narocz”, „Wigry” i „Kromań”. W 1939 roku zostaje mianowany sekretarzem generalnym Komitetu Transportowego, zarządzającego w czasie wojny transportem morskim z zagranicy do Polski. We wrześniu 1939 roku przez Rumunię i Włochy udał się do Wielkiej Brytanii, gdzie założył spółki morskie Baltic Union Shipbrokers, W. Bartosiak Steam Trawler Owner Ltd. i Bartosiak Trawler Ltd. W czasie wojny zaangażowany w tworzenie szkoleń morskich dla kadetów w armii polskiej w Palestynie oraz w organizację pomocy dla polskich żołnierzy przebywających w niemieckich obozach jenieckich. W 1946 roku reaktywował Bałtycką Spółkę Okrętową, odbudowując jej biuro w Gdyni – w 1948 roku spółka objęta została przymusowym zarządem państwowym, a po kilku latach zlikwidowana. Bartosiak jako ekspert był członkiem delegacji rządowej do Argentyny i Brazylii. Po likwidacji firmy przez władze polskie zdecydował się na emigrację. W Buenos Aires założył spółkę Compania de Navigacion Interoceanica oraz firmę Bartosiak Shipping Company Ltd. – ze statkami „Stella Maris” (wcześniej „Chorzów”) i „Stella Nova” (wcześniej „Stella Polaris”). Ufundował również nagrodę literacką za pamiętniki o tematyce morskiej. Zmarł w Buenos Aires, ale zgodnie ze swoją wolą pochowany został na Cmentarzu Witomińskim w Gdyni.

Podarowane Bibliotece Narodowej archiwum, choć wydaje się niewielkie, zawiera wiele niezwykle interesujących wątków. Znajdziemy w nim liczne fotografie (w tym przedwojenne, dotyczące np. Szkoły Morskiej w Tczewie, wojenne – przedstawiające obóz polskich kadetów w Palestynie w 1943 roku, powojenne – już argentyńskie, a także znaczną liczbę „portetów” statków i życia na nich się toczącego – na pewno interesujących dla pasjonatów tematyki morskiej). Ważną część stanowią materiały dotyczące paczek wysyłanych w czasie wojny przez Czerwony Krzyż dla Polaków w oflagach – znajdziemy tu spisy jeńców, wypisy z zawartości paczek, listy od żołnierzy, korespondencję organizacyjną. Sercem archiwum są materiały poświęcone działalności Bartosiaka jako armatora – spisane przez niego wspomnienia związane z każdym ze statków, dokumentacja działalności spółek morskich, korespondencja. Innym tematem obecnym w archiwum jest życie w Argentynie – zachowały się fotografie i notatki z konnej podróży do Patagonii i wyprawy kajakowej do wodospadu Iguazu. Liczne zdjęcia portretowe Bartosiaka, niezależnie od upływającego czasu, zawsze tchną niezwykłą energią i radością życia.

Archiwum Wincentego Bartosiaka zostanie najpierw poddane konserwacji, a następnie opracowane i udostępnione czytelnikom Biblioteki Narodowej.