52 numer „Rocznika Biblioteki Narodowej”
O rosyjskich bibliotekach ludowych w guberni siedleckiej w latach 1870–1903 pisze dr Maria Przeciszewska w najnowszym tomie „Rocznika Biblioteki Narodowej”.
Po zniesieniu diecezji unickiej w Chełmie w 1875 roku, władze oświatowe Królestwa Polskiego postawiły sobie za cel prawosławną konfesjonalizację i rozpowszechnienie rosyjskiej świadomości narodowej wśród ludności chłopskiej zamieszkującej wschodnią część guberni suwalskiej, lubelskiej i siedleckiej. Przymusowa konwersja wzbudzała rosnący opór wśród byłych unitów, co doprowadziło do klęski wizerunkowej rosyjskiej administracji państwowej. Rozwiązaniem miało być upowszechnienie rosyjskiego szkolnictwa elementarnego, a w szczególności rozwijanie sieci bibliotek ludowych. Biblioteki te, w przeciwieństwie do bibliotek w Rosji centralnej, miały być finansowane z budżetu krajowego i adresowane do masowego odbiorcy. Ich szczególnym zadaniem miało być przedstawienie nowym czytelnikom książek „słusznych” i „błędnych” oraz ukazanie im na czym powinna polegać właściwa interpretacja poszczególnych utworów. Aby wzmocnić siłę oddziaływania bibliotek zatroszczono się o wykorzystanie w nich środków wizualnych w postaci np. latarni czarnoksięskiej (lanterna magica) oraz organizowanie akcji czytelniczych na świeżym powietrzu, które miały przyciągnąć zarówno osoby umiejące czytać, jak i niepiśmienne. Biblioteki te miały stać się zatem lokalnymi centrami kultury, „broniącymi” miejscowych mieszkańców przed czytelnictwem książek polskich i katolickich, traktowanych jako śmiertelne zagrożenie dla „odwiecznej” rosyjskości „Rusi chełmskiej”.
Tom LII „Rocznika Biblioteki Narodowej” jest dostępny na stronie czasopisma
i w księgarni Biblioteki Narodowej.