Archiwum Antoniego Libery w Bibliotece Narodowej - Aktualności - Biblioteka Narodowa

Archiwum Antoniego Libery. Rękopisy Janusza Szpotańskiego Archiwum Antoniego Libery. Materiały warsztatowe do wykładów prof. Zdzisława Libery

Antoni Libera, prozaik, eseista, tłumacz i reżyser teatralny przekazał Bibliotece Narodowej obszerny zespół materiałów ze swego archiwum. W jego skład wchodzą m.in. rękopisy prozatorskie, obszerne materiały warsztatowe związane z bestsellerową powieścią Madame, korespondencja z literatami oraz notatki ojca pisarza, prof. Zdzisława Libery. Na szczególną uwagę zasługują materiały związane z Januszem Szpotańskim: rękopisy, maszynopisy, dokumenty osobiste i dokumentacja sądowa represjonowanego w czasach PRL za swoją twórczość poety i satyryka.

Pośród należących do przekazanego archiwum dokumentów uwagę zwraca rękopis trzech utworów prozą, jakie weszły w skład książki Niech się panu darzy i dwie inne nowele (2013). Manuskrypt liczący 213 kart, zapisanych jednostronnie, to oprawiony w skórę notatnik, do którego autor wkleił reprodukcje fotografii oraz nut opisywanych w nowelach. Szczególnie cenne dla badaczy są materiały dotyczące powieści Madame (1998): plan całości, układ rozdziałów, przebieg narracji, objaśnienia dotyczące postaci przywoływanych w utworze, a także treatment scenariusza filmowego.

W osobnych teczkach znalazły się listy od Janusza Szubera, poety mieszkającego w Sanoku, z którym Libera studiował na Uniwersytecie Warszawskim oraz kopie listów jakie do Szubera skierowali Czesław Miłosz i Zbigniew Herbert. W innych teczkach pomieszczono listy od przyjaciół: Tomasza Burka, krytyka literackiego oraz Pawła Huelle, pisarza (także liczne fotografie wykonane przez autora Weisera Dawidka).

Archiwum Antoniego Libery obejmuje również sześć teczek i segregatorów materiałów związanych z życiem i twórczością jego przyjaciela, Janusza Szpotańskiego (1929–2001), słynnego poety, tłumacza, satyryka, więzionego i prześladowanego przez władze PRL. Znalazły się tu rękopisy, maszynopisy oraz kopie maszynopisów utworów poetyckich (w tym poematu Bania w Paryżu), przekłady wierszy Goethego, Trakla i Brechta, teksty do planowanej książki o Karolu Irzykowskim, a także dokumentacja dotycząca aresztowania poety i licznych spraw sądowych wytaczanych mu przez władze PRL w latach 1967–1981 oraz kopie listów kierowanych przez poetę do sądu, prokuratury, milicji i innych organów administracji państwowej. Dokumenty te obrazują dramatyczną prawdę o opresyjnym charakterze PRLu, bezlitosnego dla poety, który swymi satyrycznymi utworami naraził się ówczesnej władzy. To właśnie Szpotańskiego nazwał „człowiekiem o moralności alfonsa” Władysław Gomułka, I sekretarz KC PZPR w osławionym przemówieniu z marca 1968 roku.

Wśród dokumentów osobistych Janusza Szpotańskiego, takich jak paszport, książeczka wojskowa, legitymacje: szkolna, studencka, biblioteczna, ubezpieczeniowa i sportowa znalazł się również indeks studenta Uniwersytetu Warszawskiego z roku 1958 podpisany przez dziekana prof. Zdzisława Liberę (1913–1998), ojca Antoniego. W osobnej teczce zebrano rękopisy notatek do wykładów akademickich prof. Zdzisława Libery z lat osiemdziesiątych XX w. na temat literatury i sztuki oświecenia oraz historii i kultury doby stanisławowskiej.